Trong thông điệp của Chủ tịch HĐQT ở báo cáo thường niên 2023 của CTCP Tập đoàn Xây dựng Hoà Bình, ông Lê Viết Hải thẳng thắn thừa nhận: “Tập đoàn vừa trải qua năm 2023 đầy sóng gió. Một năm còn có nhiều khó khăn hơn cả năm 2022 và có thể khẳng định là năm có nhiều khó khăn thử thách nhất trong hành trình 36 năm hình thành và phát triển của tập đoàn.
Có những khó khăn đã manh nha từ năm 2017, trước khi có nhiều biến cố bất lợi cho ngành xây dựng, đặc biệt là trong xây dựng nhà ở đô thị và du lịch nghỉ dưỡng, hai lĩnh vực xây dựng chủ yếu của Hòa Bình”.
Ông Hải cho biết do siết chặt về pháp lý, từ năm 2017 đã có rất ít dự án nhà ở đô thị được cấp phép xây dựng trong khi nguồn nhân lực của ngành vẫn cứ tăng liên tục. Thực trạng thiếu việc làm xảy ra với tất cả các doanh nghiệp lớn nhỏ trong lĩnh vực xây dựng, đặc biệt trong năm 2023 có nhiều doanh nghiệp xây dựng bị phá sản, nhiều công ty chỉ hoạt động 20% công suất, một số công ty lớn mạnh, uy tín hơn và có năng lực, kinh nghiệm nhiều hơn thì hoạt động cũng chỉ từ 50 – 70% công suất.
“Sự cạnh tranh trên thị trường trở nên khốc liệt hơn bao giờ hết. Nhiều nhà thầu đã bỏ giá thấp hơn vốn lên đến vài chục phần trăm. Đồng thời, không ít nhà thầu lớn đã sử dụng những chiêu thức cạnh tranh không lành mạnh để giành được công trình”, trích thông tin từ báo cáo thường niên.
Người đứng đầu tập đoàn nói thêm: “Bối cảnh chung là vậy nhưng Hòa Bình lại bắt đầu năm 2023 với một câu chuyện không mong muốn – cuộc “nội chiến” trong HĐQT diễn ra vào ngày giáp Tết Nguyên đán. Khi ấy, tôi vốn đã định lui về phía sau nhưng phải quay trở lại vị trí Chủ tịch HĐQT để chèo lái con thuyền Hòa Bình.
Năm 2023, Hòa Bình còn phải đối mặt với những khó khăn lớn trong kinh doanh khi những hệ lụy của COVID và chiến tranh tác động tiêu cực gây ra nhiều đổ vỡ trong lĩnh vực bất động sản, nhất là bất động sản du lịch nghỉ dưỡng”.
Tổng kết Báo cáo tài chính kiểm toán năm 2023, Hòa Bình đạt doanh thu hơn 7.537,1 tỷ đồng, đạt 60% kế hoạch đã đề ra. Đây là năm thứ hai Hòa Bình có kết quả kinh doanh có lợi nhuận âm và âm tới 1.115 tỷ đồng.
Với việc áp dụng chuẩn mực kế toán Việt Nam theo quan điểm rất thận trọng, báo cáo tài chính kiểm toán hợp nhất năm 2023 cũng ghi nhận sự sụt giảm vốn chủ sở hữu của Hòa Bình chỉ còn 93 tỷ đồng. Tuy nhiên, ông Lê Viết Hải cho rằng con số này hoàn toàn khác xa với thực tế.
“Theo báo cáo tài chính quản trị do khối Tài chính kế toán của Hòa Bình lập dựa vào đặc thù của hoạt động xây dựng và những thông tin số liệu sát với thực tế của thị trường cũng như tập đoàn, vốn chủ sở hữu của Hoà Bình là khoảng 5.539 tỷ đồng, cao hơn gần 60 lần so với vốn chủ sở hữu trong báo cáo tài chính kiểm toán”, trích dẫn phần giải trình của ông Hải.
Ông Hải thừa nhận: “Là người chèo lái con thuyền Hòa Bình, tôi xin thành khẩn nhận trách nhiệm khi năm 2023 vừa qua, đã không đưa Hòa Bình phát triển theo đúng mục tiêu, kế hoạch đã đề ra của tập đoàn. Tuy nhiên, tôi xin khẳng định, là người sáng lập của Hòa Bình, tôi luôn xem Hoà Bình là đứa con ruột thịt, đáng yêu, đáng quý của mình và trong suốt 36 năm qua, đặc biệt năm 2023 nhiều thử thách, khó khăn nhất, tôi vẫn luôn cố gắng hết sức mình, làm tất cả mọi điều có thể để chèo lái con thuyền Hòa Bình vượt qua sóng gió, đồng thời cam kết luôn bảo vệ quyền lợi cao nhất của cổ đông”.
Chủ tịch HĐQT thông tin tính đến ngày 18/4 đã có trên 99 nhà cung cấp, nhà thầu phụ đồng ý ký biên bản thỏa thuận hoán đổi công nợ bằng cổ phiếu HBC của Hòa Bình đạt giá trị lên đến trên 660 tỷ đồng.
Ngoài ra, năm qua, Hoà Bình không bị xử lý bất cứ một bảo lãnh nào của các ngân hàng bao gồm các bảo lãnh thực hiện hợp đồng, bảo lãnh hoàn trả tiền tạm ứng, bảo lãnh bảo hành công trình. Đồng thời, Hòa Bình cũng đã trả nợ đúng hạn cho ngân hàng, không bị chuyển sang nhóm nợ xấu. Hạn mức tín dụng ở ba ngân hàng chính hiện nay là 7.592 tỷ đồng.
“Theo báo cáo quản trị, vốn chủ sở hữu thực tế của Hòa Bình là 5.538 tỷ đồng bao gồm vốn chủ sở hữu hợp nhất theo Báo cáo quản trị (BCQT) là 5.445 tỷ đồng, cộng với vốn chủ hợp nhất theo báo cáo kiểm toán là 93 tỷ đồng. Lý do có sự chênh lệch này được làm rõ như sau:
Một là, theo báo cáo quản trị, giá các bất động sản được định theo giá thị trường trong khi trong báo cáo kiểm toán được ghi nhận theo giá gốc (tức theo nguyên giá hay nói một cách khác là giá mua ban đầu).
Thực tế, thị trường địa ốc ở Việt Nam có sự biến động gia tăng giá liên tục trong nhiều năm. Cách ghi nhận này đã gây ra sự chênh lệch rất lớn giữa hai bản báo cáo, chẳng hạn như trụ sở 235 Võ Thị Sáu, quận 3, TP Hồ Chí Minh, theo ghi nhận trên sổ sách chỉ có 5 tỷ nhưng giá giao dịch hiện nay trên thị trường không dưới 75 tỷ, sự chênh lệch này lên đến 15 lần.
Ngoài bất động sản, định giá những tài sản cố định của Hòa Bình trong báo cáo kiểm toán cũng thấp hơn rất nhiều so với thực tế, nhiề u tài sản cố định thậm chí không được đưa vào định giá VCSH, từ đó khiến cho VCSH trong BCTCKT thấp hơn nhiề u so với thực tế.
Theo báo cáo quản trị thì giá trị bất động sản theo thị trường hiện nay là 4.789 tỷ đồng trong khi theo báo cáo kiểm toán chỉ ghi nhận 2.470 tỷ đồng, chênh lệch 2.319 tỷ đồng.
Hai là, giá trị còn lại của máy móc thiết bị được ghi nhận trong báo cáo kiểm toán không phù hợp với thực tế bởi 2 lý do chính: Giá trị khấu hao theo chế độ kiểm toán hiện hành chưa phản ánh đúng với khấu hao trong thực tế và sự trượt giá trên thị trường cũng tác động đáng kể đến giá trị còn lại của máy móc thiết bị.
Nhiều máy móc thiết bị đã khấu hao hết và ghi nhận trong sổ sách bằng 0 nhưng thực tế vẫn còn hoạt động rất tốt. Mặt khác, giá mua mới hiện nay trên thị trường cao hơn nhiề u so với nguyên giá (giá mua trước đây) cho nên sự chênh lệch về giá trị còn lại của máy móc thiết bị cũng rất lớn giữa hai bản báo cáo. Theo đó, sự chênh lệch này lên đến 1.024 tỷ.
Ba là, các khoản phải trích lập dự phòng theo chế độ kế toán hiện hành được xác định theo tuổi nợ, trong khi theo báo cáo quản trị, doanh nghiệp đánh giá căn cứ vào nguyên nhân chậm thanh toán, sự đảm bảo về chất lượng công trình, mức độ hoàn thiện của hồ sơ thanh quyết toán, năng lực tài chính và những rủi ro về hoạt động kinh doanh của khách hàng cùng những đặc thù về hoạt động kinh doanh trong lĩnh vực địa ốc và mức độ ảnh hưởng đến khả năng thu hồi nợ của Hoà Bình.
Theo lịch sử, chưa bao giờ Hòa Bình xóa sổ bất kỳ khoản phải thu nào. Phần hoàn nhập dự phòng phải thu khó đòi cụ thể có sự chênh lệch là 1.450 tỷ.
Bốn là, tăng các khoản phải thu theo phán quyết của tòa sẽ làm tăng vốn chủ sở hữu. Những đánh giá của Hòa Bình còn dựa vào lịch sử kinh nghiệm giải quyết các vụ kiện về thu hồi nợ mà trường hợp điển hình là món nợ trên 5 năm (theo quy định đã lập dự phòng 100%) của FLC, Hoà Bình không những thu hồi được 100% nợ gốc mà còn thu cả lãi và phạt có giá trị lên đến trên 58% nợ gốc.
Phần chênh lệch khoản phải thu giữa giá trị ghi nhận trên sổ sách và giá trị phán quyết của toà là 652 tỷ. Theo Hòa Bình, đó là khoản nợ hoàn toàn có khả năng thu hồi”.
Trích thông tin từ thuyết minh về vốn chủ sở hữu theo báo cáo quản trị trên báo cáo thường niên 2023.